نبرد غول‌ها: مقایسه‌ی تاریخی کارت‌های گرافیک اولیه AMD (ATI) و NVIDIA؛ کدام یک در زمان خود پیشتاز بود؟

🎮 رقابت ابدی که دنیای گیمینگ را شکل داد (کلیدواژه: مقایسه AMD و Nvidia، کارت گرافیک، تاریخچه GPU)

رقابت میان دو غول صنعت پردازنده‌های گرافیکی (GPU)، NVIDIA و AMD (که قبلاً با نام ATI شناخته می‌شد)، یکی از جذاب‌ترین و تاثیرگذارترین داستان‌های دنیای تکنولوژی و به‌خصوص گیمینگ است. این دو شرکت از اواخر دهه ۹۰ میلادی و اوایل قرن ۲۱ میلادی، با معرفی نسل‌های اولیه کارت‌های گرافیک خود، نه تنها سهم بازار را به چالش کشیدند، بلکه مرزهای عملکرد و قابلیت‌های گرافیکی را جابجا کردند.

برای گیمرهایی که به دنبال بهترین تجهیزات (مانند موس گیمینگ، کیبورد مکانیکال و هدست گیمینگ) هستند، شناخت این تاریخچه حیاتی است. این مقاله به بررسی مقایسه نمونه‌های اولیه و نسل‌های نخستین GPUهای این دو شرکت می‌پردازد تا مشخص شود که کدام یک در آن دوران حساس و بنیادی، در جایگاه پیشتاز قرار داشت.

 طلوع عصر سه‌بعدی و رقابت اولیه (اواخر دهه ۹۰)

۱.۱. ظهور ATI و NVIDIA: شروع رقابت

در دوران گذار از گرافیک‌های دوبعدی به سه‌بعدی، هر دو شرکت با معماری‌های نوآورانه وارد میدان شدند:

 * NVIDIA: با سری Riva TNT و به دنبال آن GeForce 256 (که به عنوان "اولین GPU دنیا" معرفی شد)، تمرکز خود را بر روی عملکرد خام و نوآوری در پردازش سه‌بعدی گذاشت.

 * ATI: با سری Radeon اولیه، به ویژه Radeon 9700 Pro (اوایل دهه ۲۰۰۰)، که یک شاهکار مهندسی بود، قدرت پردازش را با کیفیت تصویر متعادل کرد.

۱.۲. پیشتازی در عملکرد خام: برگ برنده‌ی NVIDIA

در اوایل رقابت، و در بسیاری از نسل‌های پرچم‌دار، NVIDIA اغلب موفق می‌شد عنوان "سریع‌ترین کارت گرافیک جهان" را از آن خود کند. کارت‌هایی مانند GeForce FX 5800 Ultra (با وجود مشکلات حرارتی و مصرف برق)، و پس از آن نسل‌های قدرتمندتر، معمولاً در صدر بنچمارک‌ها قرار می‌گرفتند.

 * نتیجه تاریخی: در بخش عملکرد محض و نوآوری‌های پر زرق و برق (مانند DirectX جدید)، NVIDIA اغلب در صدر قرار داشت.

 نوسانات عملکرد و اهمیت معماری

۲.۱. دوره‌های درخشش ATI: Radeon 9700 Pro و HD 4000

اگرچه NVIDIA اغلب عنوان پرچم‌دار را داشت، اما ATI/AMD نیز دوره‌هایی از برتری قاطع را تجربه کرد:

 * Radeon 9700 Pro: این کارت در زمان خود یک جهش بزرگ محسوب می‌شد و از نظر معماری، ATI را برای مدتی جلوتر از NVIDIA قرار داد. این کارت به دلیل عملکرد عالی و پشتیبانی قوی از DirectX، توانست سلطه موقت NVIDIA را بشکند.

 * سری Radeon HD 4000 (حدود سال ۲۰۰۸): در این دوره، معماری ATI/AMD عملکرد بسیار خوبی نسبت به قیمت و مصرف انرژی (Perf/Watt) ارائه داد و در رقابت با سری GeForce 9800/GTX 200 NVIDIA، بسیار موفق ظاهر شد.

۲.۲. اهمیت نرم‌افزار و اکوسیستم: برتری پنهان NVIDIA

با این حال، پیشتازی تنها در سخت‌افزار خلاصه نمی‌شود. در زمینه نرم‌افزار و درایورها، NVIDIA به‌طور تاریخی مزیت‌هایی داشته است:

 * درایورهای پایدارتر: در گذشته، ATI اغلب با مشکلاتی در زمینه پایداری درایورها هنگام عرضه کارت‌های جدید مواجه بود که بر عملکرد واقعی آن‌ها تأثیر می‌گذاشت. NVIDIA در این زمینه شهرت بهتری داشت.

 * CUDA: معرفی پلتفرم CUDA توسط NVIDIA در اوایل، به این شرکت اجازه داد تا GPU را نه تنها برای گیمینگ، بلکه برای محاسبات علمی و حرفه‌ای نیز به کار گیرد، که یک مزیت استراتژیک بلندمدت بود.

بخش ۳: نتیجه‌گیری: کدام یک در زمان خود پیشتاز بود؟

۳.۱. جمع‌بندی نهایی برای بلاگ گیمینگ

پاسخ به این سوال به دوران مورد نظر بستگی دارد:

| عامل پیشتازی | شرکت برتر | توضیحات |

|---|---|---|

| عملکرد خام (بیشتر دوره‌ها) | NVIDIA | اغلب سریع‌ترین کارت پرچم‌دار را در زمان عرضه داشتند. |

| نوآوری‌های معماری (برخی دوره‌ها) | ATI/AMD | با کارت‌هایی مانند 9700 Pro یک جهش بزرگ ایجاد کردند. |

| پایداری درایور و اکوسیستم | NVIDIA | به طور سنتی، شهرت بهتری در پشتیبانی نرم‌افزاری داشتند. |

| بهترین عملکرد به ازای قیمت (Perf/$) | ATI/AMD | اغلب در رده‌های میانی و پایین‌تر، ارزش خرید بهتری داشتند. |

پیشتاز عمومی در آن زمان:

با در نظر گرفتن عملکرد پرچم‌دار (که بیشترین توجه را جلب می‌کرد) و پایداری درایور (که تجربه کاربری را تضمین می‌کرد)، می‌توان گفت که NVIDIA به طور کلی در اکثر دوره‌های اولیه رقابت، دست بالاتر را در بازار پرچم‌دار داشت و به همین دلیل در ذهن مصرف‌کنندگان به عنوان پیشتاز تثبیت شد.

با این حال، ATI/AMD با نوآوری‌های معماری خود، بارها و بارها NVIDIA را مجبور به رقابت سنگین و بازنگری در طراحی‌هایش کرد و در رده‌های میانی، اغلب بهترین انتخاب برا

ی گیمرهای با بودجه محدودتر بود.